10 onderwijstrends in 2020 & 2021
Leren met behulp van virtual reality klinkt nog ver weg, maar wie had een jaar geleden gedacht dat online leren zo’n vlucht zou nemen? We gaan er niet van uit dat pandemieën in de toekomst tot de orde van de dag behoren, maar ook zonder zulke ingrijpende gebeurtenissen staan ontwikkelingen in het onderwijs nooit stil. Hier volgt een overzicht van de belangrijkste onderwijstrends die gaande en aanstaande zijn – met name in het digitaal onderwijs. We maken de balans op en blikken vooruit.
Ontwikkelingen in het onderwijs van 2020
Het coronavirus zorgde ervoor dat ter plaatse lesgeven opeens niet meer of minder goed kon, waardoor de introductie van leren op afstand in een stroomversnelling is geraakt. Die gedwongen overstap op online leren was even schakelen. Sommige docenten hadden liever vastgehouden aan klassikale lesmethodes. Toch pakte het goed uit: docenten leerden digitaal vaardig(er) te zijn en stonden open voor nieuwe manieren van lesgeven. Ze gebruikten bijvoorbeeld een quiz-programma als Kahoot om de studenten ook op afstand bij de les te houden, en zorgden met zulk soort aanpassingen dat de kwaliteit van het onderwijs op peil bleef. We hebben in 2020 gezien dat digitaal onderwijs heel normaal is geworden, maar dat het staat of valt bij een goede uitvoering en het gebruik van de juiste tools.
1. Blended learning en e-learning
De belangrijkste ontwikkeling in het onderwijs van 2020 is de brede en versnelde transitie naar e-learning of blended learning geweest. Met blended learning wordt het fysieke onderwijs deels ontlast en met e-learning volledig. Per beoogde doelgroep en lesmateriaal werd gezocht naar de juiste verhouding tussen deze onderwijsvormen, waar allerlei hulpmiddelen en methodes bij werden betrokken.
2. Video
Nog altijd is video één van de meest ingezette instrumenten bij digitaal onderwijs. Dit leermedium is de afgelopen vijf jaar flink in opkomst, maar in 2020 is het onontkoombaar geworden. Het zorgt voor variatie in het leerproces en omdat sommige dingen beter visueel uitgelegd kunnen worden, wordt lesmateriaal in videovorm massaal door studenten geraadpleegd. Zij doen dit vooral individueel via YouTube, maar video’s zijn bijvoorbeeld ook onderdeel van e-learningmodulen.
3. Adaptief leren
Wanneer video’s en ander lesmateriaal in e-learningmodulen geïntegreerd worden, gebeurt dat steeds meer volgens de principes van adaptief leren. Hierbij wordt de aangeboden lesstof afgestemd op de behoeftes van de student. Deze personalisatie heeft als voordeel dat leren efficiënter wordt, doordat de student vooral diens minder parate kennis te zien krijgt. Ook de timing van de lesstof is van belang voor het optimaal onthouden ervan. Daarnaast helpt de inzet van adaptieve software de docent om beter te kunnen differentiëren; hij of zij zich kan zich makkelijker richten op de individuele student. Het is heel bevredigend voor de docent om op deze manier effectiever aandacht te kunnen verdelen en daar de resultaten van te zien.
4. Modulair onderwijs en lifelong leren
Naast adaptief leren en toenemend gebruik van nieuwe media signaleren we in 2020 een voortzetting van de trend van modulair onderwijs. Dit is de opdeling van het leertraject in losse modulen, waardoor de leerweg niet meer voor iedereen hetzelfde is. Chronologie en samenstelling kunnen steeds meer verschillen, afhankelijk van de specifieke eisen van de opleider en de al bestaande kennis en wensen van de student. Vooral in het volwassenenonderwijs is modulair onderwijs inmiddels gemeengoed, wat past binnen de steeds breder gedragen ambitie van ‘lifelong learning’: leren als vanzelfsprekend en blijvend onderdeel van je professionele loopbaan.
5. Microlearning
Microlearning houdt in dat kennis in compacte en mobiele vorm wordt aangeboden. Door leerstof in relatief kleine eenheden aan te bieden kan het altijd en overal worden doorgenomen, wat ten goede komt aan de aantrekkelijkheid van digitaal onderwijs voor de student. We zien deze trend overal terugkomen. Een voorbeeld van online leren op deze manier is de taal-app Duolingo, die ook in 2020 populair blijft. Deze app maakt het leren van een nieuwe taal toegankelijk door leerstof op te breken in korte lessen, waar iedereen gedurende de dag wel even tijd voor heeft.
Verwachte onderwijstrends in 2021
We verwachten dat elk van de hierboven beschreven trends zich in 2021 voortzet. De stroomversnelling rond digitaal onderwijs was misschien aanvankelijk uit noodzaak vanwege corona, maar bevalt beter dan verwacht. Zowel onderwijsverstrekkers als -afnemers zijn blij met de verandering, vooral nu ze steeds beter de weg leren kennen binnen de nieuwe methodes. Wij zien met name voor blended learning en e-learning, adaptief leren en modulair onderwijs opnieuw veel mogelijkheden in 2021. Welke ontwikkelingen in het digitaal onderwijs vallen volgend jaar verder nog te verwachten?
1. Kunstmatige intelligentie (AI)
Kunstmatige intelligentie, vaak aangeduid als AI (artificiële intelligentie) verwijst naar zelflerende technologie. Nu al maakt de betere e-learning gebruik van slimme adaptieve software, maar de meningen zijn verdeeld over wanneer je nou precies kunt spreken van AI. Feit is dat steeds intelligentere software wordt geïntegreerd in het leerproces, wat de effectiviteit van tools en leermethodes – zoals modulair onderwijs en adaptief leren - vergroot.
2. Data-analyse
AI heeft de input van informatie nodig om goed te werken, dus dataverzameling en -analyse zullen ook een steeds grotere rol gaan spelen. Wat kunnen we afleiden van de manier waarop studenten een toets afleggen? Hoe lang doen ze over elke vraag, waar haken ze vaker af en welke vragen zijn juist te makkelijk? In het beste geval leert een kunstmatig intelligent systeem van het leren van de student, waardoor de aangeboden e-learning weer verder geoptimaliseerd kan worden. De integratie van AI en data-analyse neemt de docent werk uit handen, maar vraagt tegelijkertijd om het ontwikkelen van nieuwe vaardigheden. Enige kennis is vereist om het meeste uit deze opkomende technologieën te kunnen halen. Daarnaast wordt door deze groeiende dataverzameling voor alle partijen een ethisch goed doordacht privacybeleid steeds belangrijker.
3. Immersive learning
Een andere aanstaande trend in 2021 is immersive learning, gekenmerkt door gebruik van VR (virtual reality), AR (augmented reality) en mixed reality. VR is de meest meeslepende van de drie, waarbij je via een virtualrealitybril en eventueel een headset een compleet computergesimuleerde omgeving ervaart. Bij AR is de bril transparant, waardoor je normale omgeving centraal blijft staan, maar die wordt uitgebreid met gesimuleerde projecties – van informatie in tekst tot virtuele objecten. Mixed reality integreert de echte en digitale omgeving nog verder, zodat je de geprojecteerde objecten ook kunt manipuleren, bijvoorbeeld door ze met je handen op te pakken. Immersive learning draait om het tegelijkertijd betrekken van verschillende zintuigen bij het leerproces: leren door te ervaren. De meerwaarde hiervan is dat het leren realistischer wordt, zonder de consequenties van leren in de praktijk – zoals reistijd naar een fysieke locatie of schade door onbekwaamheid. Deze technologieën hebben in het onderwijs talloze potentiële toepassingen en worden hier en daar al ingezet. Veilig leren omgaan met brand, oefenen met het voeren van slechtnieuwsgesprekken en non-invasief meekijken met een hersenoperatie behoren allemaal tot de mogelijkheden. Hoewel de hardware en software die nodig zijn voor immersive learning nu nog prijzig zijn, is dit aan verandering onderhevig. Bovendien kan het inzetten van immersive learning kosten besparen, doordat per extra student minder reistijd en supervisie nodig zijn.
4. Gamification
Gamification is erop gericht digitaal leren op een speelse wijze aantrekkelijker te maken. Door aan de leerervaring verschillende spelelementen toe te voegen - zoals bijvoorbeeld competitie in de vorm van ranglijsten of beloningen in de vorm van badges - verbetert de intrinsieke motivatie van de student. Gamification wordt vaak gebruikt in apps, bijvoorbeeld in de al genoemde Kahoot en Duolingo.
5. Zelfgestuurd leren
Online leren kan ook aantrekkelijker worden gemaakt door de student meer invloed te geven op wat en in welke volgorde hij of zij leert. Dit past in de trend van modulair onderwijs en wordt zelfgestuurd leren of curative learning genoemd. De regie over het eigen leerproces kan door toenemende integratie met AI op een verantwoorde manier in de handen van de leerling zelf gelegd worden, wat de motivatie verhoogt.
Kortom, technologie en educatie werden in 2020 opnieuw nauwer met elkaar verweven en voor 2021 liggen er nog veel interessante ontwikkelingen in het verschiet. Al die veranderingen hebben de potentie effectiviteit, gemak en plezier in digitaal onderwijs te vergroten – zowel voor de student als voor de docent.
ExpertCollege
Benieuwd naar hoe wij bovenstaande ontwikkelingen toepassen in ons onderwijs? Neem contact met ons op via info@expertcollege.com of bel ons via 020 545 33 80. We geven graag meer informatie of plannen een afspraak om (digitaal) toe te lichten.
