Alles over klinisch redeneren

Als je als zorgprofessional werkt, klinkt het je vast bekend in de oren: klinisch redeneren. Iedere zorgprofessional krijgt tijdens zijn of haar loopbaan met deze term te maken. Maar wat ís klinisch redeneren nou precies? We leggen het uit. 

Wat is klinisch redeneren?

Of je nou een anamnese aan het afnemen bent, de overdracht van een zorgvrager regelt of een passende behandeling bepaalt, tijdens al die taken gebruik je klinisch redeneren. Het is de vaardigheid om op een gestructureerde manier na te denken over situaties in de gezondheidszorg. Het gaat bij klinisch redeneren om de koppeling van je kennis aan je observaties en interpretaties in de praktijk. Samengevat is klinisch redeneren dus de parapluterm voor een complete verzameling van principes en richtlijnen rond de informatieverwerking. Omdat het gaat om zo’n veelzijdig begrip, voelt het in het begin misschien overweldigend. Maar maak je geen zorgen, want klinisch redeneren is nou typisch zoiets wat je al doende leert. Je zult het vanzelf merken: na wat oefening geeft klinisch redeneren juist houvast.

Hoe werkt klinisch redeneren in de praktijk?

Je gebruikt klinisch redeneren om je te helpen met het maken van goede keuzes. Dit zijn de belangrijkste drie keuzemomenten waarbij je als zorgprofessional klinisch redeneert:
1. Het bepalen van de aard en ernst van de stoornis(sen). Wat is het probleem van de zorgvrager?
2. Kiezen van een haalbaar resultaat. Wat is het doel of wat zijn de doelen voor de zorgvrager? Bijvoorbeeld: opnieuw leren traplopen.
3. Kiezen van een passende interventie. Je denkt na over de behandeling(en) die je gaat inzetten om de zorgvrager bij het behalen van het/de doel(en) te helpen.

Standaard gebeuren ze in die volgorde, maar in de praktijk wil het nog wel eens verschillen. Door de continue stroom van nieuwe informatie moet je gaandeweg soms al gemaakte keuzes weer aanpassen. Zorgprofessionals gaan daarom regelmatig heen en weer tussen de verschillende stappen. Klinisch redeneren is dus flexibel, want iedere situatie is anders.

Voor veel verpleegkundige taken bestaan hulpmiddelen die gebaseerd zijn op klinisch redeneren. Denk bijvoorbeeld aan de SBAR(R), die je kunt gebruiken om eenduidig over zorgvragers te praten en overleggen. Of de ABCDE-methode, waarmee je op een vaste manier de zorgvrager voor het eerst ontmoet. Bij klinisch redeneren volg je dus vaak bepaalde gewoontes en stappenplannen, maar je moet tegelijkertijd open blijven staan voor afwijkende informatie. Die balans tussen structuur en flexibiliteit is de reden dat klinisch redeneren moeilijk te omschrijven is: een vast protocol dat altijd klopt, bestaat niet. Klinisch redeneren is een uitgebreide vaardigheid die groeit naarmate je leert van je ervaringen.

Klinisch redeneren: voor wie en waarom

Omdat klinisch redeneren bij zoveel taken van een verpleegkundige om de hoek komt kijken, is het voor elke zorgprofessional goed om zich erin thuis te voelen. Het is voor iedereen nuttig om logisch over het probleem van de zorgvrager na te kunnen denken, te communiceren en vervolgens te handelen naar wat je besloten hebt. Door jezelf klinisch redeneren aan te leren, maak je als het ware een vliegende start in je vakgebied. Tegelijkertijd helpen de richtlijnen en principes ook als je juist al wel ervaren bent. Zo blijf je met beide benen op de grond, want fouten kunnen – naast door een gebrek aan ervaring – ook komen door overmoed. Denk bijvoorbeeld aan een verpleegkundige die al veel ervaring heeft en te veel uitgaat van de eigen efficiëntie. Door bepaalde recente ervaringen stelt de verpleegkundige sneller de op dat moment meest vertrouwde aard en ernst van de stoornis: dit noemen we de availability bias. Klinisch redeneren helpt je om ondanks al je ervaringen toch bepaalde denkstappen te blijven maken.

Als je gebruikmaakt van klinisch redeneren, verklein je dus de kans op fouten. Klinisch redeneren vermindert zowel systeemfouten door slechte communicatie, als cognitieve fouten (denkfouten). Ben je dus doorgewinterd of juist net begonnen, het biedt houvast voor iedere zorgprofessional. Maar laten we niet vergeten: degene die het meest profiteert van klinisch redeneren, is uiteindelijk de zorgvrager. Want hij of zij krijgt door het klinisch redeneren van de zorgprofessional betere zorg.

Praktijkgestuurd Klinisch Redeneren voor het hbo

Hoe lang we na deze introductie ook doorpraten over klinisch redeneren, het is moeilijk uit een boek te leren. Je leert klinisch redeneren pas echt in de praktijk, of in een omgeving die een realistisch beeld geeft van de praktijk. Zo’n omgeving vind je op het onderwijsplatform Klinischredeneren.nl. Door de heldere animaties en uitgebreide videocasuïstiek, leer je hier optimaal klinisch redeneren. Of je nou net begint of al bekend bent met het fenomeen, iedereen heeft baat bij meer oefening. Je vindt op dit onderwijsplatform meer dan honderd casussen uit onder andere de ziekenhuiszorg, VVT, psychiatrische zorg en gehandicaptenzorg. E-learning helpt je vervolgens om alle puzzelstukjes op hun plek te laten vallen. Via dit onderwijsplatform koppel je kennis over bijvoorbeeld anatomie, fysiologie en pathologie aan levensechte situaties in de zorg. Zo leer je op een praktijkgerichte manier over triage, orgaansystemen, ethiek en meer. Zo leer jij écht klinisch redeneren.

Motiverende tips

Laat je in het begin niet ontmoedigen, het is normaal dat je een uitgebreide vaardigheid als klinisch redeneren niet gelijk helemaal onder de knie hebt. Dat kan ook niet anders, want klinisch redeneren is onderdeel van een groter geheel: het bouwt voort op je kennis als verpleegkundige. Theorie en praktijk zijn van elkaar afhankelijk: je hebt vakkennis nodig om te kunnen klinisch redeneren, en je kunt die kennis alleen goed toepassen door klinisch te redeneren. Klinisch redeneren leer je dus stap voor stap. Reflecteer in dit leerproces telkens bewust op de verbanden tussen theorie en praktijk. Praktijkgestuurd Klinisch Redeneren helpt je dit als vanzelf te doen.

Klinisch redeneren is dus geen kunstje wat je eventjes aanleert, het is een leerdoel voor de lange termijn voor iedere zorgprofessional. Onderzoek heeft namelijk aangetoond dat klinisch redeneren vertrouwen geeft, juist als je nog minder ervaring hebt. En klinisch redeneren kun je nu voor een groot deel online leren.

Ten slotte is klinisch redeneren de moeite waard, omdat het breed inzetbaar is. Binnen de hele zorgsector wordt het gewaardeerd als je het kunt, en het staat dus goed op je cv. Klinisch redeneren is namelijk bewezen effectief. En betere zorg leveren, welke zorgprofessional wil dat nou niet?

Wil je meer weten over klinisch redeneren?

Neem contact met ons op via info@expertcollege.com of bel ons via 020 545 33 80. We geven graag meer informatie of plannen een afspraak om het (digitaal) toe te lichten.

Meer blogartikelen